یاد بگیرید چگونه یک سانحه دریایی را از مراحل اولیه‌ی واکنش در کشتی تا تهیه‌ی مستندات مطابق با الزامات سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) به‌درستی مدیریت کنید. این راهنما شامل مراحل گزارش‌دهی، مدارک موردنیاز، نقش کشور صاحب پرچم، و نحوه جلوگیری از اشتباهات پرهزینه در گزارش سوانح دریایی است.
سانحه دریایی چیست و چرا گزارش آن اهمیت دارد؟
در صنعت کشتیرانی، سانحه دریایی به رویدادهایی گفته می‌شود که شامل آسیب به افراد، فوت، خسارت به کشتی، آسیب زیست‌محیطی یا از دست رفتن کالا هستند. این حوادث می‌توانند زنجیره تأمین جهانی را مختل کرده و پیامدهای جدی از نظر ایمنی، حقوقی و مالی به همراه داشته باشند.
گزارش‌دهی دقیق و به‌موقع سانحه دریایی نه‌تنها یک الزام قانونی مطابق با کنوانسیون‌های IMO است، بلکه نقش مهمی در پیشگیری از تکرار حوادث، ارتقای استانداردهای ایمنی و پایبندی به مقررات دارد.
چه شما اپراتور کشتی باشید، چه مسئول ایمنی یا مشاور حقوقی دریایی، تسلط به روند صحیح گزارش یک سانحه برای حفظ جان خدمه، ایمنی کشتی و اعتبار شرکت حیاتی است.
راهنمای گام‌به‌گام برای گزارش‌دهی سانحه دریایی
مرحله ۱: اقدامات فوری در کشتی پس از حادثه
به محض وقوع سانحه، اقدامات زیر باید بلافاصله انجام شوند:
- اطمینان از ایمنی جان خدمه، کشتی و محیط زیست
- اطلاع‌رسانی به کاپیتان و افسر ایمنی
- اجرای پروتکل‌های اضطراری در کشتی
- مستندسازی حادثه شامل عکس، گزارش‌های دفتری و اظهارات شاهدان
مرحله ۲: اطلاع به مراجع ذی‌ربط
بر اساس الزامات IMO (طبق فصل I کنوانسیون SOLAS، مقرره ۲۱)، باید فوراً موارد زیر مطلع شوند:
- سازمان امور دریایی کشور صاحب پرچم
- مراجع ساحلی (در صورت وقوع در آب‌های سرزمینی)
- فرد منتخب در خشکی (DPA)
- موسسه رده‌بندی (در صورت نیاز)
مرحله ۳: ارسال گزارش اولیه سانحه
بیشتر کشورها از کشتی‌ها می‌خواهند ظرف ۲۴ تا ۷۲ ساعت گزارش اولیه حادثه را ارسال کنند. این گزارش شامل موارد زیر است:
- نوع سانحه
- زمان و مکان
- وضعیت کشتی
- تلفات یا مصدومیت خدمه
- تأثیرات زیست‌محیطی (در صورت وجود)
❗ توجه: فرمت و زمان‌بندی ممکن است بسته به کشور صاحب پرچم متفاوت باشد.
مرحله ۴: ارسال گزارش رسمی سانحه دریایی
گزارش نهایی معمولاً باید در بازه زمانی ۱۴ تا ۳۰ روزه ارائه شود و باید با فرمت استاندارد IMO مطابق با گردش‌نامه MSC-MEPC.3/Circ.4 هماهنگ باشد.
اطلاعات، مستندات و شواهد پشتیبان را به‌طور کامل ضمیمه کنید.
چه مواردی باید در گزارش سانحه درج شوند؟
گزارش سانحه باید دقیق، کامل و بی‌طرفانه باشد. موارد کلیدی عبارتند از:
محتوای اصلی گزارش:
- اطلاعات کشتی (نام، شماره IMO، پرچم، تناژ)
- شرح دقیق سانحه
- زمان و مکان
- تلفات یا آسیب‌های جانی
- خسارات زیست‌محیطی (نشت نفت، آلودگی و…)
- وضعیت آب و هوا و دریا
- عکس‌ها، ویدئوها و نقشه‌ها
- اظهارات خدمه
- اقدامات اصلاحی انجام‌شده
نقش‌ها و مسئولیت‌ها در روند گزارش‌دهی
خدمه کشتی (کاپیتان و افسران):
- مدیریت اولیه حادثه
- ثبت دقیق وقایع
- اطلاع‌رسانی به شرکت و مقامات
- همکاری با تحقیقات
شرکت (DPA و تیم ایمنی):
- نظارت بر پایبندی به مهلت‌ها
- هماهنگی با دولت صاحب پرچم، بیمه‌گران و مشاوران حقوقی
- ارائه مستندات پشتیبان
- اجرای اقدامات اصلاحی
دولت صاحب پرچم:
- دریافت و بررسی گزارش
- انجام یا واگذاری تحقیقات
- ارسال نتایج به سیستم GISIS سازمان IMO
- ارائه پیشنهادهای اصلاحی یا قانونی
اشتباهات رایج در گزارش سوانح دریایی
برای جلوگیری از تأخیر در روند قانونی یا بروز مشکلات حقوقی، از این اشتباهات خودداری کنید:
- ارسال دیرهنگام گزارش
- توصیف ناقص یا مبهم حادثه
- عدم حفظ شواهد (دفتر لاگ، دوربین مدار بسته، داده‌های ECDIS و…)
- ناهماهنگی با مراجع
- استفاده از فرمت یا زبان غیر استاندارد
✅ نکته: همیشه به دستورالعمل‌های خاص کشور صاحب پرچم و استانداردهای IMO مراجعه کنید.
مطالعه موردی: آتش‌سوزی در موتورخانه
حادثه: یک تانکر شیمیایی در ۵۰ مایلی سواحل سنگاپور دچار آتش‌سوزی در موتورخانه می‌شود. خسارت جانی رخ نمی‌دهد، اما نیروی محرکه از کار می‌افتد.
اقدامات انجام‌شده:
- خدمه با سیستم CO₂ آتش را مهار می‌کنند
- کاپیتان موضوع را به شرکت، کشور پرچم و مرکز نجات دریایی اطلاع می‌دهد
- گزارش اولیه طی ۲۴ ساعت ارسال می‌شود
- تحقیقات رسمی توسط دولت صاحب پرچم آغاز می‌گردد
- سازمان IMO از طریق سامانه GISIS مطلع می‌شود
این مثال اهمیت واکنش سریع، ارتباط مؤثر و گزارش‌دهی به‌موقع برای جلوگیری از تأخیر در پهلوگیری یا مسائل قانونی را نشان می‌دهد.
جمع‌بندی: پایبند بمانید، آماده باشید
گزارش سانحه دریایی فقط یک کار اداری نیست؛ این روند یک الزام حیاتی ایمنی و حقوقی است که از جان خدمه، کشتی و اعتبار شرکت محافظت می‌کند.
با شناخت کامل روند گزارش‌دهی، رعایت الزامات IMO و کشور صاحب پرچم، و آموزش مستمر خدمه، می‌توانید از ریسک‌ها و تبعات سنگین جلوگیری کنید.
📞 نیاز به مشاوره در روند گزارش‌دهی سوانح دارید؟
تیم متخصص ما در زمینه ایمنی دریایی آماده است تا در گزارش‌دهی، مستندسازی و پیگیری سانحه به شما کمک کند و اطمینان حاصل شود که با استانداردهای بین‌المللی هماهنگ هستید.
👈🏻 همین امروز با ما تماس بگیرید.
بدون نظر